Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi 14. Genel Kurul Toplantısı Kazakistan’ın başkenti Astana’da düzenlendi. “Türk Devri: Parlamenter Diplomasinin Rolü” temasıyla yapılan toplantıda, TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş da yer aldı.
Kazakistan Parlamentosu Meclis Başkanı Yerlan Koşanov’un ev sahipliğinde Astana’da bir otelde gerçekleştirilen toplantıya, Kazakistan Parlamentosu Senato Başkanı Maulen Aşimbayev, Azerbaycan Milli Meclis Başkanı Sahiba Gafarova, Kırgızistan Meclis Başkanı Nurlanbek Turgunbek Uulu, Özbekistan Ali Meclisi Yasama Meclisi Başkanı Nuriddin İsmoilov, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Meclis Başkanı Ziya Öztürkler ile TÜRKPA Genel Sekreteri Mehmet Süreyya Er katıldı.
“Türk Devri: Parlamenter Diplomasinin Rolü” temasıyla yapılan toplantıda, TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş da yer aldı.
Kazakistan Parlamentosu Meclis Başkanı Koşanov, toplantıda yaptığı konuşmada, kardeş ülkelerin meclis başkanlarını Türk halklarının ata yurdu Kazakistan’da görmekten memnuniyet duyduğunu söyledi.
Koşanov, bugün TÜRKPA’nın dönem başkanlığını Azerbaycan’dan devraldıklarını belirterek, “TÜRKPA, Türk devletlerinin mevzuatının koordinasyonu için etkili bir kurumsal platform haline geldi.” dedi.
Türk devletleri arasındaki ilişkilerin pekişmesinde parlamentolar arası işbirliğinin önemli rolüne dikkati çeken Koşanov, bu bağlamda TÜRKPA çerçevesinde ekonomi, ticaret, eğitim, çevre ve diğer alanlarda yasal normların birleştirilmesine yönelik çalışmaların yoğunlaştırılmasını önerdi.
Koşanov, ayrıca, 1926’da Bakü’de düzenlenen Türkoloji Kongresi’ni anımsatarak, “Maalesef, bu kongreye ülkelerimizden katılan çoğu milletvekili sürgün edildi. Bilim adamlarımız ile milletvekillerimizi anmak hepimizin ortak borcudur. Bu bağlamda Azerbaycan, gelecek yıl Kongre’nin 100. yıl dönümü dolayısıyla etkinliklere hazırlanıyor. Tüm Türk kuruluşlarını ve bunların arasında Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi’ni bu etkinliklere aktif olarak yer almaya davet ediyorum.” ifadelerini kullandı.
“21. yüzyıl, Türk devletleri için yeni fırsatların yüzyılı” vurgusu
Azerbaycan Milli Meclisi Başkanı Gafarova, 21. yüzyılın Türk devletleri için yeni fırsatların yüzyılı olduğunu dile getirdi.
Gafarova, Azerbaycan’ın Türk dünyasının birliğini güçlendirmek adına aktif faaliyetlerde bulunduğunu kaydederek, “Türk devletleriyle ikili ve çok taraflı ilişkilerin geliştirilmesi, Azerbaycan dış politikasının temel önceliklerinden biridir.” diye konuştu.
Bu yıl 15. kuruluş yıl dönümünü kutlayan TÜRKPA’nın bu süre zarfında başarılı faaliyetlere imza attığını aktaran Gafarova, “Asamble platformu, ülkelerimiz arasındaki siyasi, ticari, ekonomik, kültürel ve insani bağların geliştirilmesinde parlamento diplomasisinin potansiyelinin etkin biçimde kullanılmasına imkan sağlamaktadır. Azerbaycan Meclisi, TÜRKPA çerçevesindeki etkileşime öncelik vermeye devam edecektir.” değerlendirmesinde bulundu.
Kırgızistan Meclis Başkanı Turgunbek Uulu, derin aile bağları, ortak dil ve kültürel değerlerle bağlı olan kardeş ülkelerin parlamentolar arası işbirliğini de geliştirmesinin önemli olduğunu, Kırgızistan’ın TÜRKPA’nın kurucu ülkelerinden biri olarak örgütün çalışmalarına her zaman aktif katılım sağladığını belirtti.
Turgunbek Uulu, TÜRKPA üyesi ülkelerle yapıcı bir diyaloğu desteklediklerini ve yasama deneyimi alışverişini önemsediklerini anlatarak, “TÜRKPA çerçevesinde, gençler için ortak platformlar oluşturmak ve geleceğe bir yatırım niteliğinde olacak genç liderler forumları düzenlemek son derece önemlidir.” dedi.
“KKTC, Türk Dünyası’nın Doğu Akdeniz’e açılan kapısıdır”
Toplantıda konuşan KKTC Meclis Başkanı Öztürkler ise KKTC’nin Türk dünyası içindeki stratejik konumuna dikkati çekerek, KKTC’nin Türk dünyasının Doğu Akdeniz’e açılan kapısı olduğunu ifade etti.
Öztürkler, TÜRKPA ve Türk Devletleri Teşkilatı’nın faaliyetlerine KKTC olarak aktif katkı sunduklarını belirterek, “Kıbrıs Türk halkı olarak kardeş Türk devletleriyle bağlarımızı güçlendirme azmindeyiz.” diye konuştu.
KKTC’nin 2022’de Türk Devletleri Teşkilatı’na gözlemci üye olarak kabul edilmesinden duydukları memnuniyeti dile getiren Öztürkler, 2023’teki TÜRKPA 12. Genel Kurulunda da gözlemci parlamento statüsü kazandıklarını hatırlattı.
Öztürkler, KKTC’nin enerji ve ticaret yollarının kesişiminde yer aldığını kaydederek, “Doğu Akdeniz’in batmayan uçak gemisi olan adamız, Türk dünyasının Akdeniz’e açılan penceresi konumundadır.” değerlendirmesinde bulundu.
28-31 Mayıs 2025’te KKTC’de düzenlenen “Türk Devletleri Kadın Parlamenterler Zirvesi”nin önemine de değinen Öztürkler, ayrıca KKTC’nin Türk Akademisi’ne gözlemci olarak kabul edilmesini memnuniyetle karşıladıklarını söyledi.
Öztürkler, Kıbrıs Türk halkının uzun yıllardır maruz kaldığı izolasyonlara rağmen direncini koruduğunun altını çizerek, “Gücümüz; aynı dili, soyu ve kökeni paylaştığımız Türk dünyasıyla aramızda asırlara dayanan ortak tarihi ve kültürel bağların gücündendir.” şeklinde konuştu.
Toplantıda, TÜRKPA Genel Sekreteri Mehmet Süreyya Er, Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Şahin Mustafayev, Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı Aktotı Raimkulova, Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreteri Yardımcısı Merey Mukacanov ve çok sayıda uluslararası kuruluşların temsilcileri de konuşma yaptı.
