Alzheimer hastalığının ilk belirtilerini henüz hafıza sorunları ortaya çıkmadan önce saptayabilecek bir kan testi geliştirildi. Finlandiya’da yürütülen geniş çaplı bir çalışmaya göre, bu test sayesinde hastalığın risk altında olan bireylerde erken teşhis mümkün olabilecek.

“Genç Finlilerde Kardiyovasküler Risk” başlıklı uzun soluklu araştırma kapsamında, 41 ila 56 yaşlarındaki bireylerin kanında Alzheimer ile ilişkili beyin biyobelirteçlerinin yüksek seviyede bulunduğu tespit edildi. Bu bulgu, hastalığa dair biyolojik değişimlerin belirtiler ortaya çıkmadan onlarca yıl önce başlayabileceğine işaret ediyor.

Toplamda 2051 kişinin dahil olduğu çalışmada, 1237 orta yaşlı yetişkin ve onların 814 ebeveyni yer aldı. Araştırma, Turku Üniversitesi’nden uzmanlar tarafından yürütüldü ve saygın bilimsel dergilerden The Lancet Healthy Longevity’de yayımlandı.

Araştırmacılar, biyobelirteç seviyelerinin kalıtsal olabileceğine de dikkat çekti. Özellikle annelerin biyobelirteç düzeylerinin, çocuklarında da benzer örüntülerle ilişkilendirilebileceği belirtildi. Bu da Alzheimer hastalığının genetik yatkınlıkla nasıl bağlantılı olabileceğine dair önemli ipuçları sunuyor.

Turku Üniversitesi Uygulamalı ve Önleyici Kardiyovasküler Tıp Araştırma Merkezi’nden kıdemli araştırmacı Suvi Rovio, Alzheimer’a yönelik biyobelirteçlerin tespitinin günümüzde genellikle beyin görüntüleme veya beyin omurilik sıvısı örnekleriyle yapıldığını hatırlatarak, yeni geliştirilen ultra hassas teknolojiler sayesinde artık bu göstergelerin kan örnekleriyle de ölçülebildiğini belirtiyor.

Rovio’ya göre bu gelişme, Alzheimer teşhisi için büyük bir potansiyel sunsa da, henüz klinik teşhis aracı olarak kullanıma hazır değil. Bu nedenle farklı yaş gruplarında ve popülasyonlarda daha fazla araştırma yapılması ve referans değerlerin standartlaştırılması gerekiyor.

Çalışmada ayrıca ileri yaş ve böbrek hastalığı gibi bazı faktörlerin, hafıza sorunları başlamadan önce dahi daha yüksek biyobelirteç seviyeleriyle bağlantılı olduğu ortaya kondu.

Bilinen genetik risk faktörlerinden biri olan APOE ε4 genine sahip yaşlı bireylerde de biyobelirteç düzeylerinin daha yüksek olduğu gözlemlendi. Ancak araştırmacılar, bu genin etkisinin 60 yaş altındaki bireylerde henüz ortaya çıkmadığını vurguladı.

Projede yer alan bir diğer kıdemli araştırmacı Marja Heiskanen ise bulguların orta yaştan itibaren beyin sağlığına dair yeni ve değerli bilgiler sağladığını ifade etti. Heiskanen, şimdiye dek biyobelirteçlerin çoğunlukla yaşlı bireylerde incelendiğini, bu çalışmanın ise daha erken dönemlerdeki değişimlere odaklanarak önemli bir boşluğu doldurduğunu söyledi.